Ushbu maqolada Jahon valyuta birjasining O‘zbekistondagi faoliyati haqida so‘z yuritamiz. O‘zbekiston biznes uchun qulay bo‘lgan islohotlar tufayli boyib bormoqda. Biroq oʻzbek valyutasiga nisbatan maʼmuriy cheklovlar hamon mavjud. Oʻzbekiston iqtisodiyoti ikki asosiy tarmoqdan iborat: qishloq xoʻjaligi va ishlab chiqarish. Mustaqillikdan keyin paxta o‘z ahamiyatini yo‘qotgan bo‘lsa-da, mamlakatda strategik foydali qazilmalar, kumush va oltinning muhim konlari joylashgan.
Oʻzbekiston hukumati toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarni jalb etishni 2020-yil uchun eng ustuvor yoʻnalish deb eʼlon qildi. Oʻzbekistondagi ijtimoiy muammolarni hal qilishda xususiy sektorni koʻproq jalb qilish zarur. Toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarni jalb etishga qaratilgan qoʻshimcha chora-tadbirlar qatoriga davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini kamaytirish, davlat-xususiy sheriklik loyihalarini ilgari surish, korrupsiyani kamaytirish kiradi. Bundan tashqari, 2020-yil 1-yanvardan yangi Soliq kodeksi kuchga kirdi. Ushbu yangi soliq kodeksi yuridik shaxslar va jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini deyarli 50 foizga pasaytirdi. Bundan tashqari, xususiy tadbirkorlar uchun soliqqa tortish tartiblarini soddalashtirdi.
Bundan tashqari, Markaziy bank rasmiy valyuta kursini belgilaydi. Rasmiy valyuta kursi Oʻzbekiston Markaziy banki tomonidan ish kunlari soat 16.00 ga eʼlon qilinadi. Bu stavka buxgalteriya hisobi, statistik maqsadlarda va boshqa hisobotlar uchun ishlatiladi. U O‘zbekistonda majburiy to‘lovlar va bojxona to‘lovlarini hisoblashda ham qo‘llaniladi. Bu Jahon valyuta birjasi va uning O‘zbekistondagi faoliyati haqida bilishingiz kerak bo‘lgan ba’zi ma’lumotlar
O‘zbekistondagi bu davlat idoralarini hukumat nazorat qiladi. O‘zbekistonda xorijiy investorlarga nisbatan ko‘plab shikoyatlar bo‘lsa-da, ularning aksariyati suddan tashqari hal qilingan. Adliya vazirligi xorijiy arbitraj qarorlarini ijro etish uchun mas’ul bo’lsa-da, uning vakolatlari hukumatning boshqa elementlari bilan cheklangan. Bundan tashqari, xorijiy sarmoyadorlarga nisbatan chiqarilgan hukmlarni ijro etish ko’pincha qiyin bo’lgan.
O‘zbekiston Prezidenti O‘zbekistonda valyuta kursi to‘g‘risidagi qarorni imzoladi. Yangi qonun O‘zbekiston rezidentlariga chet el valyutasini erkin sotib olish va sotish hamda chet eldagi mablag‘lardan foydalanish imkonini beradi. Biroq O‘zbekiston Prezidenti hukumatga kelgusi hafta ichida hukumat qarorlari loyihalarini ishlab chiqishni topshirdi. Keyingi qarorlar yangi savollarga aniqlik kiritishi kutilmoqda. Yaqinda O‘zbekistonda bo‘lib o‘tgan tadbir jahon valyuta birjasining mamlakat uchun ahamiyatini ko‘rsatdi.
Hozirda O‘zbekiston hukumati xorijiy kompaniyalarning asosiy aksiyalariga egalik qiladi va minoritar aksiyalarni bloklash huquqini o‘zida saqlab qoladi. Demak, O‘zbekistonga kiritiladigan xorijiy sarmoya kamida 15 foiz valyutada yoki yangi uskunalarda bo‘lishi kerak. Ushbu xorijiy investitsiyalar korxona ro’yxatdan o’tkazilgandan keyin bir yil ichida etkazib berilishi kerak. Yangi korxonalar uchun eng kam ustav kapitali 400 million so‘mni tashkil etadi. Ammo shuni yodda tutish kerakki, O‘zbekiston hukumati davlat korxonalari bo‘yicha statistik ma’lumotlarni e’lon qilmaydi.
Bunday xavotirlarga qaramay, O‘zbekiston xalqaro xususiy huquq bo‘yicha Gaaga konferensiyasiga qo‘shilish borasida to‘g‘ri qadam tashladi. O‘zbekistonda yangi qonun qabul qilingani bois mamlakatda so‘z erkinligiga hech qanday cheklovlar yo‘q. Yangi qonun kasaba uyushmalari huquqlarini ham himoya qiladi. O‘zbekiston Kasaba uyushmalari federatsiyasi davlat tasarrufidagi 37 ming 659 dan ortiq boshlang‘ich tashkilot, shuningdek, o‘n to‘rtta hududiy kasaba uyushma tashkilotlarini birlashtirgan. Uning asosiy maqsadi ishchilarning huquqlarini qonuniy ta’minlashdir.