O‘zbekiston hukumati yaqinda gaz sanoatida islohotlarni e’lon qildi. Bu tabiiy gaz ishlab chiqarish monopoliyasini tugatish va yangi gaz tariflarini belgilashni o’z ichiga oladi. Natijada xususiy sektor tabiiy gaz sanoatida ishtirok etishi mumkin bo‘ladi. Narxlarni erkinlashtirish joriy tizim muammolarini hal etish va bozor iqtisodiyotini olg‘a siljitishda muhim vosita hisoblanadi. O‘zbekistonda gaz savdosi bir necha yildan buyon bosqichma-bosqich isloh qilinmoqda.
O‘zbekiston hukumati yoqilg‘i narxini oshirishga va’da berganiga qaramay, tabiiy gaz eksportini to‘xtatdi. Bu harakat qo‘shni Qozog‘istonda avtomobillarda ishlatiladigan yoqilg‘i LPG narxining oshishi sababli yuzaga kelgan tartibsizliklarga javobdir. Gaz etishmasligi O’zbekistonda aholining jiddiy noroziligiga sabab bo’lgan bo’lsa-da, u hech qachon ko’chalardagi noroziliklarga aylanmagan. Darhaqiqat, tabiiy gazning yo‘qligi xorijdan kelayotgan sarmoyalarning hozirgi oqimini kuchaytirmoqda.
O’zbekiston ulkan uglevodorod zaxiralariga ega va Turkmanistondan tabiiy gaz olib o’tish uchun tranzit mamlakat bo’lib xizmat qiladi. Keyin gaz Rossiya va Xitoyga eksport qilinadi. 2015-yilda O‘zbekiston 265 milliard kub metr tabiiy gaz eksport qildi, qariyb yarmi Rossiyaga, qolgan qismi Xitoy va Qozog‘istonga jo‘natildi. O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan gaz quvurlari Ustyurt viloyatini Buxoro-Xiva mintaqasi bilan bog‘laydi.
Xitoy hukumati ham O‘zbekistonga qattiq bel bog‘lagan. Xitoy kompaniyalari mamlakatga 4 milliard dollardan ortiq sarmoya kiritdi va O‘zbekiston bugungi kunda mamlakatning Rossiyadan keyin ikkinchi yirik tashqi savdo sherigi hisoblanadi. 2011-yilga kelib Xitoy va O‘zbekiston o‘rtasidagi ikki tomonlama tovar ayirboshlash hajmi 2 milliard dollardan oshdi. Bu sarmoyalar har ikki davlatning iqtisodiy rivojlanishiga yo‘l ochdi. XXR mamlakatning energetika va oltin sanoatiga katta miqdorda to‘g‘ridan-to‘g‘ri sarmoya kiritdi.
Gaz sanoati O‘zbekiston iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismiga aylandi. Energetika tarmog’i ko’plab tarmoqlarni rivojlantirish uchun asosiy xom ashyoni ta’minlaydi. O‘zbekistonda 2020-2025 yillarda yiliga 2,5 foizga o‘sishi kutilmoqda. Tabiiy gaz zaxiralari mamlakat yalpi ichki mahsulotiga eng katta hissa qo’shadi va mamlakat dunyoda 11-o’rinni egallaydi. Bu mamlakatga Parij kelishuvi maqsadlari bilan bir qatorda ijtimoiy maqsadlarga erishishga yordam beradi.
O‘zbekiston Iqtisodiyot vazirligi o‘z siyosatini mamlakatning makroiqtisodiy ko‘rsatkichlaridan kelib chiqib ishlab chiqadi. Bundan tashqari, u mamlakatning asosiy tarmoqlari, mintaqaviy iqtisodiyoti va savdosi uchun strategiyalarni shakllantiradi. Shuningdek, u tashqi bozorlarni ko’rib chiqadi va energiya statistikasi uchun xalqaro metodologiyalarni qabul qiladi. Mamlakat davlat statistika qo‘mitasi gaz xo‘jaligini boshqarishda ochiqlikni ta’minlash tarafdori. Iqtisodiyot vazirligi kompaniyalar maʼlumotlari sifatini oshirish va Oʻzbekiston jamoatchiligining axborotdan foydalanishini osonlashtirish uchun ular bilan yaqin hamkorlik qiladi.
Tabiiy gaz zaxiralariga qaramay, O‘zbekiston katta muammoga duch kelmoqda: gaz uzatish tizimini modernizatsiya qilish. 13 000 km dan ortiq magistral quvurlar 30 yildan oshgan bo’lsa, ularning yarmidan ko’pi allaqachon o’ttiz yildan oshgan. Bundan tashqari, gaz kompressor agregatlarining 58 foizi almashtirishga muhtoj. Bundan tashqari, tabiiy gazni yo‘qotishlarsiz yetkazib berishda mavjud transport infratuzilmasi va quvurlar muhim o‘rin tutadi. Bu O‘zbekistondan gaz eksporti 2025 yilga borib to‘xtab qolishi mumkinligini anglatadi.